“ირან-ისრაელის კონფლიქტში ტრამპის მხრიდან იზრდება ხისტი, გასამხედროებული რიტორიკა” – გიორგი კობერიძე

პრეზიდენტ ტრამპის საგარეო პოლიტიკური შედეგები საკმაოდ წარუმატებელი იყო ღაზასა და უკრაინაში, ირანზე წინა თვეების ზეწოლის მცდელობამაც ვერ გაამართლა, ხოლო ჩინეთთან სატარიფო დაპირისპირება გრძელდება. ამ ფონზე მას რაიმე ხელშესახები წარმატება სჭირდება. ეს კი ირანი შეიძლება იყოს.

სხვათა შორის ჯერ კიდევ მარტის ბოლოს დაიწყო აშშ-მ სამხედრო ავიაციის გადასროლა ინდოეთის ოკეანეში არსებულ კუნძულ დიეგო გარსიაზე. ეს კუნძული ერთ-ერთი ყველაზე დაცულ ამერიკულ საავიაციო ბაზას მასპინძლობს შუა ოკეანეში. უკვე მაშინ გაჩნდა ვარაუდი, რომ შეიძლება ამერიკა ირანის დასაბომბად ან მასზე ზეწოლის გასაძლიერებლად ემზადებოდა. 

ცხადია, ტრამპის მხრიდან ხისტი რიტორიკა და სამხედრო ძალებისა და ბენზინმზიდების გადასროლა ახლო აღმოსავლეთის სიახლოვეს, უეჭველ და გარდაუვალ ომს არ მოასწავებს. შეიძლება ეს ირანის ხელისუფლებისადმი კიდევ უფრო სერიოზული ზეწოლის ნაწილი გახლდეთ. ან სულაც ტრამპის მხრიდან ქულების აგროვების მცდლობაეს ემსახურებოდეს – რაც წარმატებასთან ახლოსაა მისი მიწერის მცდელობა იყოს, წარუმატებლობისგან კი დისტანცირდებოდეს. მაგრამ ისიც ფაქტია, რომ ისრაელს უჭირს მთების ქვეშ არსებული ირანის ატომური ობიექტების განადგურება, რაც აშშ-ს ჩართულობის გარეშე საბოლოოდ საკმაოდ რთულად შესასრულებელი ამოცანა იქნება. ირანი გეოგრაფიულად მთებით, უდაბნოებითა და სიმაღლეებით დახუნძლული ციხესიმაგრეა.

რამდენიმე დღის წინ ვაშინგტონპოსტიც წერდა, რომ ნეთენზის ატომური ენგიის გამდიდრების ობიექტის დაბომბვის მიუხედავად მიწისქვეშა ზარალი აღდგენას ექვემდებარებაო. ისრაელმა ატომური ფიზიკის მეცნიერებზე და ობიექტებზე იერიშებით პროგრამა შეიძლება სერიოზუალად შეაფერხა, მაგრამ მის ნეიტრალიზაცია როგორც ჩანს არ მომხდარა. ეს კი მისი მხრიდან დაბომბვების გაგრძელებას მოასწავებს და ისრაელის მხრიდან აშშ-ს ჩართვის მოწოდებები, ისევე როგორც ირანში რეჟიმის ცვლილებისაკენ გაკეთებული განცხადებებიც არ წყდება. ისიც სათქმელია რომ 1979 წლის შემდეგ ირანი და აშშ ურთიერთმტრული სახელმწიფოები არიან და დაპირისპირების სხვადასხვა ფაზები უკვე ვიხილეთ აშშ-ს საელჩოს დაკავებისას თეირანში, ერაყ-ირანის ომში, ჰორმუზის სრუტესა თუ ყასემ სოლეიმანის წინააღმდეგ. ასე რომ ირანზე პოტენციური თავდასხმა არაერთხელ გამხდარა განხილვის საგანი.

პ.ს. გავრცელდა საკმაოდ ბუნდოვანი ინფორმაცია ირანის ყოფილი პრეზიდენტის, მაჰმუმ აჰმადინეჯადზე თავდასხმის შესახებ. უცნობია ეს თავდასხმა მართლა განხორციელდა თუ არა და რა ბედი ეწია მას, მაგრამ მისი მოშორება ვის შეიძლება უნდოდეს სულაც არაა ცალსახა. თუკი მისი პრეზიდენტობა რადიკალიზმით, აიათოლა ხამენეისადმი მორჩილებით, ატომური პროგრამის წაქეზებით, ისრაელისადმი უკიდურესი დაპირისპირებითა და 2009 წლის დემონსტრაციების სისხლიანი ჩახშობით ხასიათდებოდა, პრეზიდენტობის შემდეგ მისი მიდგომები შეიცვალა. მას აიათოლა ხამენეისთანაც გაუფუჭრდა ურთიერთობები, 2017 წლის დემონსტრაციების წახალისების ბრალდებით დევნაც დაუწყეს ხოლო რუსეთის მხრიდან აგრესიისას ღიად უკრაინის მხარდამჭერ პოზიციაზე დადგა მაშინ, როდესაც რეჟიმი რუსეთს აიარაღებდა.

2024 წელს მისი მოკვლის მცდელობა იყო. არის ვარაუდი, რომ მისი მოშორება აიათოლას რეჟიმს სურს, თუმცა ისრალიც ღიად მტრობდა მას. ზოგჯერ მას რეჟიმის ოპოზიციად მოიაზრებდნენ. არა ისრაელისა და დასავლეთისადმი კეთილგანწყობილ პოლიტიკურ ალტერნატივად, მაგრამ ირანში არსებული რეჟიმის ზოგად ალტერნატივად. საკმაოდ კომპლექსური ფიგურა არის/იყო იგი.