“ექსპერიმენტი „პატარა ალბერტი“ – როგორ ყალიბდება შიშის გრძნობა – კალატოზიშვილი

“1920 წელს (ზოგი ცნობით 1919 წელს) ამერიკაში, ბიჰევიორიზმის ფუძემდებელმა, ჯონ უოთსონმა ჩაატარა ექსპერიმენტი 10 თვის ბავშვზე. ექსპერიმენტის მიზანი იყო დაედგინათ თუ როგორ უყალიბდება შიშის გრძნობა ბავშვს იმ საგნებისა და ვითარების მიმართ, რომელიც აქამდე არ იწვევდა მასში შიშს. ეს ექსპერიმენტი ცნობილია სახელწოდებით „პატარა ალბერტი“. ცდისთვის აარჩიეს პატარა ალბერტი, რომელსაც მთელი დღის განმავლობაში უჩვენებდნენ სხვადასხვა საგანს, სათამაშოს, ცხოველებს, ეთამაშებოდნენ ნიღბებით. არცერთი ზემოხსენებული არ აშინებდა პატარა ალბერტს. ყველა სტიმული იყო ნეიტრალური. ჩვენთვის, უფროსებისთვის საძულველი ვირთხაც კი, რომელსაც ალბერტი ხალისით ეთამაშებოდა და ეჩვეოდა… იქამდე, სანამ უოთსონმა ვირთხის გამოჩენას არ დაამთხვია რკინაზე ჩაქუჩის დარტყმა, რომელიც იწვევდა პატარა ბავშვში ბუნებრივ რეფლექსს. ამის შემდეგ პატარა ალბერტის გვერდით თეთრი ვირთხის გამოჩენას თან მოყვებოდა რკინის მილზე მძიმე ჩაქუჩის დარტყმა, რომელიც იწვევდა შიშს და ალბერტის ტირილს. თუმცა ყველაზე საინტერესო იყო ფინალი, როდესაც ოთხაში ვირთხის გამოჩენას აღარ მოჰყვებოდა უსიამოვნო ხმაური – ალბერტს უკვე ეშინოდა ვირთხის ყოველგვარი ზედმეტი ხმაურის გარეშეც და იწყებდა ტირილს. მას ჩამოუყალიბდა პირობითი რეფლექსი (ვირთხა = შიშს).

ასეთივე პირობითი რეფლექსი ჩამოუყალიბდა საქართველოში საზოგადოების გარკვეულ ნაწილს: სანქციების დაწესება = ომს! ოკუპაციის გაპროტესტება = ომს! აქტივობა = ომს! პრეტენზია = ომს! კითხვების დასმა = ომს! მხარდაჭერა = ომს! სამართლიანობა = ომს!”