მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის ციფრული ჯანმრთელობისა და ინოვაციების დეპარტამენტის ექსპერტი, ნორვეგიის სამეფოს ჯანდაცვის სამინისტროს უფროსი მრჩეველი ზაზა წერეთელი:
მეტადონის ჩანაცვლებითი თერაპია (MMT) წარმოადგენს ერთ-ერთ ყველაზე ეფექტიან და მტკიცებულებებზე დაფუძნებულ ჩარევას ოპიოიდებზე დამოკიდებულების წინააღმდეგ. იგი წარმოადგენს ზიანის შემცირების სტრატეგიის მთავარ კომპონენტს, რაც საშუალებას იძლევა გადარჩეს ინდივიდის სიცოცხლე და გაუმჯობესდეს როგორც ინდივიდის, ისე საზოგადოების ფუნქციონირება.
1. რატომ არის მნიშვნელოვანი მეტადონის თერაპია: საზოგადოებრივი ჯანდაცვა და ადამიანის უფლებები
ეფექტური ნარკოპოლიტიკა განუყოფელია ჯანდაცვის პოლიტიკისგან. მეტადონის პროგრამა წარმოადგენს ზიანის შემცირების სტრატეგიას, რომელიც: ამცირებს ოპიოიდურ ზედოზირებასა და სიკვდილიანობას
ამცირებს HIV-ისა და ჰეპატიტ C-ის გავრცელებას
ამცირებს ინექციასთან დაკავშირებულ ინფექციებს
ამცირებს დანაშაულსა და პატიმრობას
აუმჯობესებს დასაქმებასა და საცხოვრებელ მდგომარეობას
მეტადონის თერაპია არის არა მხოლოდ სამკურნალო ინსტრუმენტი, არამედ სტრატეგიული ინვესტიცია საზოგადოებრივ უსაფრთხოებასა და ჯანდაცვის სისტემის მდგრადობაში.
2. საუკეთესო პრაქტიკის მაგალითები ევროპიდან
პორტუგალია
მეტადონის მობილური ერთეულები და კლინიკები ხელმისაწვდომია, დაკავშირებული ფსიქოსოციალურ და საცხოვრებელ მხარდაჭერასთან. შედეგად, პორტუგალიას აქვს ერთ-ერთი ყველაზე დაბალი სიკვდილიანობა ზედოზირებით ევროპაში.
ნორვეგია
პროგრამა ინტეგრირებულია პირველადი ჯანდაცვის სისტემაში, გაფართოებული ციფრული ინსტრუმენტებით, ფსიქიკური ჯანმრთელობის მომსახურებით და პატიმრობიდან გამოსული პირების მხარდაჭერით.
შვეიცარია
შვეიცარია უზრუნველყოფს დაბალ ბარიერულ ხელმისაწვდომობას. პაციენტებს არ ევალებათ რთული პროცედურების გავლა. ეს მოდელი მნიშვნელოვნად ამცირებს ნარკოტიკებთან დაკავშირებულ სიკვდილიანობას და საზოგადოებრივ უკმაყოფილებას.
ესტონეთი
ესტონეთში მეტადონი ეფექტიანი ინსტრუმენტია HIV-ის პრევენციისთვის. იგი ინტეგრირებულია ინფექციური დაავადებების სერვისებთან, განსაკუთრებით ტალინსა და ნარვაში.
ეფექტიანი MMT პროგრამები ხასიათდება შემდეგი მახასიათებლებით:
მოხალისეობრივი და დაბალი ბარიერული წვდომა
მრავალდარგობრივი გუნდი: ექიმები, ფსიქოლოგები, სოციალური მუშაკები
პაციენტზე ორიენტირებული და არადისკრიმინაციული მიდგომა
ციხის სისტემასთან და პოსტ-გამოსვლის მხარდაჭერის კოორდინაცია
რეგულარული მონიტორინგი და შეფასება
ინტეგრაცია ფართო ჯანდაცვასა და ფსიქიკურ ჯანმრთელობასთან
MMT-ის მასშტაბური და მდგრადი დანერგვისთვის საჭიროა:
პროგრამის სამართლებრივი ჩართვა ეროვნულ ჯანდაცვის პოლიტიკაში
სტაბილური ბიუჯეტის უზრუნველყოფა მეტადონის შესყიდვაზე და მომსახურებაზე
სამედიცინო პერსონალის გადამზადება და სტიგმის შემცირება
მობილური ერთეულების დანერგვა რთულად მისადგომი ჯგუფებისთვის
სერვისების ინტეგრაცია HIV, ჰეპატიტისა და ფსიქიკურ ჯანმრთელობასთან
პატიმრებისათვის თანმიმდევრული მომსახურების უზრუნველყოფა
მომხმარებელთა უკუკავშირისა და ხარისხის მონიტორინგის სისტემების შექმნა
ჯანდაცვის სისტემა ვერ იქნება სამართლიანი, თუ იგი არ მოიცავს ყველაზე მოწყვლად მოსახლეობას. მეტადონის პროგრამა არ არის მხოლოდ კლინიკური ჩარევა — ეს არის გზა ჯანმრთელობის, სტაბილურობისა და რეინტეგრაციისკენ. ქვეყნები, რომლებიც პრიორიტეტს ანიჭებენ ზიანის შემცირებას, აჩვენებენ უკეთეს საზოგადოებრივ და ჯანდაცვით შედეგებს.
ასე რომ მეტადონის პროგრამებში ინვესტირება არის ინვესტიცია ადამიანში, ჯანმრთელობასა და ღირსებაში.
კომენტარები