დევნილთა პოლიტიკური თანამშრომლობის ცენტრის” დამფუძნებელი ოთარ ფანცულაია:
,,მეოთხე თვეა რაც ევროპაში ვარ და მე აქ “გარყვნილი ევროპა” ვერ ვნახე.
აქ ბევრად მეტად სცემენ პატივს ტრადიციებს, ერთმანეთს, განსხვავებულ აზრს და ერთმანეთის პირად ცხოვრებას, ვიდრე საქართველოში..
აქ ურთიერთობის სტანდარტები, ეტიკეტი და კულტურა სავალდებულოს რანგშია აყვანილი – ყველა გესალმება, გამოხატავს კეთილგანწყობას.
აქ, იბიცაზე, თითქმის ყველა დასახლებულ პუნქტს რომელიმე წმინდანის სახელი ეწოდება. მორწმუნეს და რელიგიურ ფანატიკოსს ვერ შეხვდები, თუმცა რელიგიური დღესასწაულები დასვენების დღეებად ცხადდება, იმართება ფიესტები და ყველა აღნიშნავს.
აქ ორი ტრადიციული სოციალური კლასი არსებობს – მდიდრები და ღარიბები, ანუ მესაკუთრეები (ბურჟუაზია) და პროლეტარები.
მდიდართა (მესაკუთრეები, საქმოსნები დამსაქმებლები, მაღალანაზღაურებადი პერსონალი და ა.შ.) უდიდესი წილი კონსერვატორები არიან (მათ შორის გერმანელები სჭარბობენ). ჩემი პირადი დაკვირვებით, მათთვის უმთავრესი ღირებულებებია: ოჯახი, ინდივიდუალობა (პიროვნული და ფინანსური დამოუკიდებლობა) და რეპუტაცია (ათი პუნქტი რომ დამეწერა,ნახევარი იქნებოდა “რეპუტაცია”). ისინი დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ შვილების თავისუფლად აღზრდას და განათლებას. გაგიკვირდებათ და ისინი ქუჩაში კომბლებით არავის დასდევენ. ისინი არათუ სხვის ცხოვრებაში, არამედ მეზობლის ეზოშიც არ იყურებიან, რადგან ეს ცუდ ტონად ითვლება, საკუთარი კი ყოველთვის მოწესრიგებული აქვთ. იკვებებიან ჯანმრთელი საკვებით, მისდევენ ცხოვრების ჯანსაღ წესს, სპორტს. ღიპიანი კონსერვატორი – ნონსენსია.
ევროპელი ლიბერალი უწყინარი “კაი ტიპია”. ზოგადად, აქ, ლიბერალიზმი უფრო ცხოვრებისა და აზროვნების ფორმაა, ვიდრე იდეოლოგია (აშშ-ში “ცოტა” სხვაგვარადაა). მათი ინდივიდუალური თავისუფლება პრაქტიკულად უსაზღვროა – აკეთებენ რაც უნდათ, ეწევიან, სვამენ, მუშაობენ, მოგზაურობენ, ცხოვრობენ მოხეტიალე ცხოვრებით, თავს არ იზღუდავენ რაიმე ვალდებულებებით (ოჯახი, სახელმწიფო), აქვთ თავისუფალი სექსუალური ცხოვრება, არ განიხილავენ სხვათა ქცევას, არასოდეს იქცევიან აგრესიულად, აბსოლუტურად არ ინტერესდებიან ბიზნესით და პოლიტიკით.. ასაკოვანი ლიბერალი რთული წარმოსადგენია. მათი უმეტესობა ახალგაზრდაა. საზოგადოებაში მათი წილი მცირეა, შესაძლოა ლიბერალური პარტიები ამიტომაც არ სარგებლობენ პოპულარობით (მიზეზთა გამო გამონაკლისს წარმოადგენს საფრანგეთი). “გეი აუცილებლად ლიბერალია” – ეს არის მითი და სისულელე.
ყველა ადგილობრივი გულის სიღრმეში მცირედით მაინც ნაციონალისტია (ამაში იტალიელებს ჰგვანან). ზოგადად ყველა ევროპელში იგრძნობა ნაციონალისტის გულისცემა, ამიტომ სრულიად საკმარისია მათ ენაზე ორიოდ სიტყვა თქვა, ან მათი ქვეყნის ისტორიის ან კულტურის შესახებ რაიმე ცოდნა გამოავლინო, რომ იმთავითვე “თავისიანად” აღგიქვამენ. აქაური ნაციონალიზმი არ არის რადიკალური და ხისტი, უფრო პირიქით, იბიცას მულტიკულტურული გარემო სწორედ ეგზოტიკური და კულტურული მრავალფეროვნებით არის მიმზიდველი.
“პროლეტართა” ძირითადი წილი აქ სამუშაოდ ჩამოსულ იაფ მუშა-ხელზე მოდის. ადგილობრივთა უმეტესობა ტიპიური სოციალისტია – არ ბრწყინავენ განათლებით, ცოტაზე მეტადაც ზარმაცები არიან, მუშაობენ დაბალ ანაზღაურებაზე. მათი ყურისთვის არცთუ მიმზიდველად ჟღერს სიტყვები “რეფორმა”, “ცვლილებები”, “იდეები”. მათზე სახელმწიფო ზრუნავს – ექიმი, მკურნალობა, სასკოლო წიგნები და ბევრი სხვა რამ სრულიად უფასოა, ასევე აქვთ ბევრი ხელშეწყობა სახელმწიფოსგან..
საქართველოში ყველა მილიონერი დაღვრემილი და გაბღვერილი დადის, აქ კი ნებისმიერი ღარიბი ღიმილით გესალმება, თუნდაც არ გიცნობდეს. ღიმილიანი მისალმება ერთგვარი რიტუალია, რომელიც მათში რეფლექსურად არის გამჯდარი.
კორუფცია, ქაღალდომანია, შეზღუდვები, აკრძალვები, დისკრიმინაცია, ბიუროკრატია, სეპარატისტული განწყობები და უამრავი ხარვეზი მმართველობაში აქაც არის, ესპანეთს ვერ უწოდებ იდეალურ სახელმწიფოს. თუმცა აქ ყველა თანაბარი უფლებებით და პატივისცემით სარგებლობს. აქ ყველა საკუთარი ცხოვრებით ცხოვრობს, აქ ვერსად იგრძნობ აგრესიას, აქაური სიმშვიდეც კი დაგღლის ზოგჯერ..
აქ ბევრი არაფერია ისეთი, რასაც საქართველოში დავნერგავდი, ბევრ რამეს ჩვენ უკეთ მოვადგამდით თავს, ბევრად უფრო სწრაფად შეგვიძლია ეკონომიკურად განვვითარდეთ.. მაგრამ კულტურულად უსაშველოდ ჩამოვრჩებით.. არის რაღაც, რაც მინდა ჩვენთანაც ვიხილო – აქ ადამიანი ადამიანში მტერს არ ეძებს, ამიტომ თანაცხოვრობენ აქ ჰარმონიულად.. ეს რომ გვქონდეს, ალბათ აქამდეც გავხდებოდით ევროპული ოჯახის წევრი ქვეყანა.
არადა როგორ გვჭირდება..”
კომენტარები