სავარაუდო კორუფციის შენიღბვის ახალი მტკიცებულებები – როგორ იღებენ კოლოსალურ თანხებს საჩუქრებად თანამდებობის პირები? “საერთაშორისო გამჭირვალობა საქართველომ” 2024 წელს შევსებული დეკლარაციები შეისწავლა.
დადგენილიაა, რომ ჯამში 22 მილიონის საჩუქრებია გაცემული. საეჭვო სიაშიია ირაკლი ღარიბაშვილი, ექს პრემიერი რომელსაც დიდ ფულს პენსიონერი მამა ჩუქნიდა. სიაშია იუსტიციის ექსმინისტრი რატი ბრეგაძე და საკრებულოს ყოფილი თავმჯდომარეც. საჩუქრები აქვთ მიღებული პარლამენტის წევრებს და მოსამართლეეებსაც. ზოგს ფული ქეშად ერგო, ზოგიც ამტკიცებს, რომ მიწის ნაკვეთები ნათესავებმა გადაუფორმეს.
2024 წელს 308-მა თანამდებობის პირმა აღნიშნა ქონებრივ დეკლარაციაში საჩუქრის მიღება, ჯამში, 22 მლნ ლარის ოდენობით.
ნაღდი ფულის სახით 16 მლნ ლარი მიიღეს. საჩუქრად მიიღეს ასევე 33 ბინა, 14 მიწის ნაკვეთი, 21 ავტომობილი და 6 იარაღი.
საჩუქრების 72% (16 მლნ ლარი) მშობლებისგან მიიღეს.
მაღალი თანამდებობის პირებიდან 100,000 ლარზე მეტი ღირებულების საჩუქრები მიიღეს მაშინდელმა პრემიერ მინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა, იუსტიციის მაშინდელმა მინისტრმა რატი ბრეგაძემ, თბილისის საკრებულოს მაშინდელმა თავმჯდომარემ გიორგი ტყემალაძემ, უზენაესი სასამართლოს მოსამართლემ გიორგი მიქაუტაძემ.
ყველაზე მეტი საჩუქარი ჯამური ღირებულებით 4.5 მლნ ლარის ოდენობით პროკურატურის თანამშრომლებმა მიიღეს. პარლამენტის წევრებმა 2.4 მლნ ლარის საჩუქრები მიიღეს, შსს-ს თანამშრომლებმა 2 მლნ ლარის, მოსამართლეებმა კი 1.3 მლნ ლარის.
„საერთაშორისო გამჭვირვალობა – საქართველომ” სახელმწიფო სექტორში დასაქმებული 6, 000-მდე თანამდებობის პირის ქონებრივი დეკლარაცია შეისწავლა. კვლევის მიზანს წარმოადგენდა, თუ რა მოცულობის საჩუქრები მიიღეს 2024 წელს შევსებული დეკლარაციების მიხედვით. აღსანიშნავია, რომ 2024 დეკემბრიდან 2025 წლის ივნისამდე თანამდებობის პირების ქონებრივი დეკლარაციების ვებგვერდი „ტექნიკური ხარვეზის” საბაბით გათიშული იყო და შევსებული დეკლარაციების ნახვის და შესწავლის შესაძლებლობა არ გვეძლეოდა.
უკანონო გამდიდრების პრევენციის მიზნით, თანამდებობის პირები ვალდებულნი არიან, ქონებრივ დეკლარაციაში შეიტანონ მათი ან მათი ოჯახის წევრის მიერ მიღებული ნებისმიერი საჩუქარი, რომლის ღირებულება 500 ლარს აღემატება. მათ ეკრძალებათ ისეთი საჩუქრის მიღება, რომელმაც შეიძლება გავლენა მოახდინოს მათ მიერ თანამდებობრივი მოვალეობის შესრულებაზე ან რომლის ღირებულება მათი წლიური ხელფასის 5%-ს აღემატება.
შეზღუდვები არ ვრცელდება თანამდებობის პირების მიერ ოჯახის წევრების ან ახლო ნათესავებისგან მიღებულ საჩუქრებზე. ეს გამონაკლისი ლოგიკური შეიძლება იყოს, თუმცა, ამავე დროს, არსებობს საფრთხე, რომ სათანადო ზედამხედველობის არ არსებობის შემთხვევაში, ეს გამონაკლისი კანონის „ხვრელად“ გადაიქცეს, რომელსაც არაკეთილსინდისიერი მოხელეები კანონით აკრძალული შემოსავლის „გათეთრებისთვის“ გამოიყენებენ, ანუ კანონის დარღვევით მიღებული შემოსავლის დეკლარირება მოხდება, როგორც ოჯახის წევრის ან ახლო ნათესავისგან მიღებული საჩუქრის.
აქედან გამომდინარე, მნიშვნელოვანია, რომ თითოეულ შემთხვევაში, როცა საჯარო მოსამსახურე მსხვილ საჩუქარს (დიდი ოდენობით თანხა ან მაღალი ღირებულების ნივთები, მომსახურება) ადეკლარირებს, ანტიკორუფციულმა ბიურომ შეისწავლოს, ხომ არ აქვს ადგილი უკანონო შემოსავლის ლეგალიზების მცდელობას.
2024 წელს თანამდებობის პირის ქონებრივი დეკლარაცია 6000-მდე საჯარო მოხელემ შეავსო. 2024 წელს შევსებულ დეკლარაციებში 2023 წლის განმავლობაში მიღებული საჩუქრებია მითითებული, საიდანაც ირკვევა, რომ 308-მა თანამდებობის პირმა 2023 წელს 22 მლნ ლარის ჯამური ღირებულების საჩუქრები მიიღო.
ცხრილი 1. თანამდებობის პირების მიერ 2024 წელს დეკლარირებული საჩუქრების ჯამური მონაცემები
თანამდებობის პირები საჩუქარს ყველაზე ხშირად ნაღდი ფულის სახით იღებენ. 2023 წელს 303-მა პირმა ჯამურად 16 მლნ ლარამდე მიიღო, რაც ერთ პირზე საშუალოდ 53 ათასი ლარია. თუმცა, საჩუქრად მიღებული თანხები განსხვავებულია და ამ სიიდან 55 თანამდებობის პირს 100 ათას ლარზე მეტი ოდენობის თანხა. ასევე, თანამდებობის პირებმა 47 ერთეული უძრავი ქონება მიიღეს საჩუქრად, საიდანაც 33 საცხოვრებელი სახლია, ხოლო 14 მიწის ნაკვეთი. საჩუქრებში დაადეკლარირეს ასევე 21 ავტომობილი და 6 იარაღი.
ნაღდი ფულის ჩუქების შემთხვევაში, საჩუქარი ხშირად დოლარში ან ევროში გაიცემა. 2023 წელს 6 მლნ დოლარამდე თანხა აშშ დოლარში მიიღეს, ხოლო 347 ათასი ევროში.
ჯამური ღირებულების მიხედვით, თანამდებობის პირებმა საჩუქრების 72% (16 მლნ ლარი) მშობლებისგან მიიღეს. 2 მლნ ლარამდე ფული ან ნივთები ნათესავებისგან მიიღეს. ჯამურად 1.6 მლნ ლარი დამ ან ძმამ აჩუქათ, 1.1 მლნ კი შვილებმა.
2023 წელს საჩუქრები 90-მდე სხვადასხვა უწყების თანამდებობის პირებმა მიიღეს. ყველაზე მეტი ჯამური ღირებულების საჩუქრები საქართველოს პროკურატურის თანამშრომლებმა მიიღეს, 46-მა თანამშრომელმა ჯამში 4.5 მლნ ლარის საჩუქრები მიიღო. შემდეგ მოდის პარლამენტის წევრები, რომლებმაც ჯამში 2.4 მლნ ლარის საჩუქრები მიიღეს, შსს-ს თანამშრომლებმა 2 მლნ ლარამდე მიიღეს, მოსამართლეებმა 1.3 მლნ ლარის.
ცხრილი 2. უწყებები, რომელთა თანამშრომლებმა ყველაზე მეტი ღირებულების საჩუქრები დაადეკლარირეს
2023 წელს, მაღალი თანამდებობის პირებიდან მსხვილი საჩუქრები მიიღეს ყოფილმა პრემიერ მინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა – 150,000 ლარი, იუსტიციის მაშინდელმა მინისტრმა რატი ბრეგაძემ – 100,000 დოლარი (ბინა), იუსტიციის მინისტრის მაშინდელმა მოადგილემ ბუბა ლომუაშვილმა – 160,000 ლარი, თბილისის საკრებულოს თავმჯდომარემ გიორგი ტყემალაძემ – 60,000 დოლარი, უზენაესი სასამართლოს მოსამართლემ გიორგი მიქაუტაძემ – 50,000 დოლარი. ყველა მათგანმა საჩუქარი ოჯახის წევრისგან მიიღო.
10 თანამდებობის პირი, რომელმაც 2024 წლის დეკლარაციების მიხედვით ყველაზე მეტი ღირებულების საჩუქარი მიიღო:
გიორგი შაფათავა
(საქართველოს პროკურატურა, თავდაცვის სამინისტროში გამოძიების საპროცესო ხელმძღვანელობის სამმართველოს პროკურორი)
გიორგი შაფათავამ 1,012,000 დოლარი (2023 წლის ლარის საშუალო კურსით 2,661,600 ლარი) მიიღო საჩუქრად. 870,000 დოლარი მამისგან მიიღო, ხოლო 142,000 დოლარი დისგან. დეკლარაციაში მითითებული აქვს, რომ მამისგან საჩუქარი უძრავი ქონების რეალიზაციის შედეგად მიიღო.
ირაკლი კირცხალია
(საქართველოს პარლამენტის წევრი)
ირაკლი კირცხალიამ 2023 წელს 250,000 დოლარის ღირებულების უძრავი ქონება მიიღო მამისგან საჩუქრად. ასევე, მამისგან მიიღო საჩუქრად 185,900 დოლარი და 137,000 ლარი ფულადი თანხა. დისგან მიიღო 1,714 დოლარი ფულადი თანხა. 2023 წლის ლარის საშუალო კურსით, ირაკლი კირცხალიამ 1.3 მლნ ლარის ჯამური ღირებულების საჩუქრები მიიღო.
ვახტანგ ბააკაშვილი
(სსიპ „ხალგაზრდობის სააგენტო“, ხელმძღვანელის პირველი მოადგილე)
ვახტანგ ბააკაშვილის მეუღლემ თინათინ მეგრელიშვილმა მამისგან 295,000 დოლარის ღირებულების ბინა მიიღო საჩუქრად, რაც 2023 წლის ლარის საშუალო კურსით 775,800 ლარია.
ხათუნა თოთლაძე
(საგარეო საქმეთა სამინისტრო, მინისტრის მოადგილე)
ხათუნა თოთლაძემ 250,000 დოლარი მიიღო დედისგან, რაც 2023 წლის ლარის საშუალო კურსით 657,500 ლარია.
დავით წერეთელი
(თბილისის საქალაქო სასამართლო, მოსამართლე)
დავით წერეთელმა 2023 წელს 156,000 დოლარის ღირებულების ბინა მიიღო დედისგან საჩუქრად, რაც 2023 წლის ლარის საშუალო კურსით 410,000 ლარია.
ლევან გამყრელიძე
(ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტრო, სსიპ „სახმელეთო ტრანსპორტის სააგენტოს“ დირექტორი)
ლევან გამყრელიძემ 150,000 დოლარის ფულადი თანხა მიიღო დედისგან საჩუქრად, რაც 2023 წლის ლარის საშუალო კურსით 395,000 ლარია. დეკლარაციაში მითითებული აქვს, რომ დედისგან საჩუქარი მიწის ნაკვეთის გასხვისების შედეგად მიიღო.
ზურაბ პატარაძე
(საგარეო საქმეთა სამინისტრო, აზერბაიჯანის რესპუბლიკაში საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი)
ზურაბ პატარაძემ 75,000 დოლარი ფულადი თანხა მეუღლის დედისგან მიიღო, ხოლო 65,000 დოლარი დედისგან. დეკლარაციაში მითითებული აქვს, რომ ორივე თანხა უძრავი ქონების გასხვისების შედეგად მიიღო. 2023 წლის ლარის საშუალო კურსით, ზურაბ პატარაძემ 368,000 ლარის ჯამური ღირებულების საჩუქრები მიიღო.
სანდრო ცაბუტაშვილი
(შინაგან საქმეთა სამინისტრო, საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის საზღვრის მართვისა და კოორდინირების მთავარი სამმართველოს უფროსი)
სანდრო ცაბუტაშვილმა დისგან მიიღო 142,500 ლარის და 17,640 დოლარის ფულადი თანხა. 70,000 ლარი სიმამრისგან მიიღო (მითითებულია, როგორც საქორწინო საჩუქარი). მისმა მეუღლემ ელენე ჯიხვაშვილმა მამისგან მიიღო 63,000 ლარის, 10,100 ევროს და 1,200 დოლარის ფულადი თანხები. 2023 წლის ლარის საშუალო კურსით, სანდრო ცაბუტაშვილმა და მისმა მეუღლემ 353,000 ლარის ჯამური ღირებულების საჩუქრები მიიღეს.
ვეფხია ლომიძე
(თბილისის სააპელაციო სასამართლო, მოსამართლე)
ვეფხია ლომიძემ მეუღლესგან ნინო ჯინჭარაძესგან 300,000 ლარის ღირებულების სარდაფი (კომერციული ფართი) მიიღო საჩუქრად.
დავით ზილფიმიანი
(საქართველოს პარლამენტის ყოფილი წევრი)
დავით ზილფიმიანმა შვილიშვილისგან 105,000 დოლარის ფულადი თანხა მიიღო საჩუქრად, რაც 2023 წლის ლარის საშუალო კურსით 276,000 ლარია.
კომენტარები