პოლიციის მხრიდან მოქალაქეებზე ძალადობა სისტემური პრობლემების მორიგი გამოვლინებაა – სოციალური სამართლიანობის ცენტრი

სოციალური სამართლიანობის ცენტრი ეხმიანება გუშინ მედიაში მოქალაქეების მიერ გავრცელებულ ინფორმაციას მათ მიმართ პოლიციის მხრიდან არასათანადო მოპყრობის ფაქტებზე და მოუწოდებს სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურს, უზრუნველყოს აღნიშნული შემთხვევების დროული და ეფექტიანი გამოძიება, ხოლო შინაგან საქმეთა სამინისტრომ სისტემურად იზრუნოს პოლიციის მხრიდან ძალის გადამეტების პრობლემის მოგვარებაზე.

როგორც საზოგადოებისთვის არის ცნობილი, გუშინ, 17 ივლისს, ორმა მოქალაქემ გამოაქვეყნა სოციალურ ქსელში პოსტები, სადაც საუბრობდნენ პოლიციის მხრიდან მათი უფლებების უკანონოდ შეზღუდვასა და ძალის გადამეტებაზე. საგულისხმოა, რომ ორივე შემთხვევა უკავშირდება პოლიციის ყოველდღიურ საქმიანობას, რა დროსაც სამართალდამცავები პროაქტიულად ახორციელებენ კანონით მინიჭებულ პრევენციულ უფლებამოსილებებს. მოქალაქეები საუბრობენ პოლიციის მხრიდან არაეთიკურ და შეურაცხმყოფელ კომუნიკაციაზე, საქართველოს კონსტიტუციით გარანტირებული უფლებების უსაფუძვლოდ შეზღუდვასა და ფიზიკური ძალის დისპროპორციულად გამოყენებაზე. მათი დაკავება მოხდა უკანონოდ, ხოლო დაკავების დროს უხეშად შეილახა განსაზღვრული გარანტირებული პროცესუალური გარანტიები.

მიგვაჩნია, რომ აღნიშნული შემთხვევები არ არის ინცინდენტური ხასიათის და ისინი პირდაპირ უკავშირდება იმ სისტემურ გამოწვევებს, რომლებიც სულ უფრო მწვავდება სამართალდამცავ ორგანოებში. შინაგან საქმეთა სამინისტრო დღეს გამორჩეულად დახურული ინსტიტუციაა, ხოლო ყოველდღიურ საპოლიციო საქმიანობაზე სულ უფრო იზრდება პოლიტიკური თუ კერძო ინტერესების გავლენები. ამავდროულად, არსებითად არის გაუარესებული უწყების საზოგადოებრივი ანგარიშვალდებულების თუ ისეთი შიდაუწყებრივი ინსტრუმენტების მოქმედების ხარისხი, როგორიცაა გენერალური ინსპექცია. საგულისხმოა ისიც, რომ ხშირ შემთხვევაში პოლიციის მხრიდან არასათანადო მოპყრობას, ან კანონის ღიად დარღვევას პირდაპირ ახალისებს უწყების ხელმძღვანელობის თუ პოლიტიკური თანამდებობის პირების განცხადებები.

პოლიციას აქვს უმნიშვნელოვანესი როლი საზოგადოებრივი წესრიგისა და მშვიდობის დაცვის კუთხით. ამ პროცესში, პირველ რიგში თავად სამართალდამცავები უნდა ქმნიდნენ კანონმორჩილების მაგალითს და ცდილობდნენ კანონის მიმართ ნდობის გაძლიერებას. კანონის ბაზისური მოთხოვნების უგულებელყოფით, მოქალაქეების უფლებების უხეში დარღვევით და შემდეგ ამაზე არაეფექტიანი რეაგირებით კი პირიქით, ძლიერდება უნდობლობა თავად პოლიციის მიმართ. ამას კი, თავის მხრივ, უარყოფითი ეფექტი შეიძლება ჰქონდეს სამართალდამცავების მიერ დაკისრებული უფლება-მოვალეობების ეფექტიანად შესრულებაზე.

გაზრდილი საპოლიციო თვითნებობის და სამართალდამცავების მხრიდან მოქალაქეების უფლებების უსაფუძვლოდ დარღვევების ფონზე, მნიშვნელოვანია:

• სპეციალურმა საგამოძიებო სამსახურმა დროულად და ეფექტიანად გამოიძიოს პოლიციის მხრიდან უფლებამოსილების გადამეტებისა თუ არასათანადო მოპყრობის თითოეული შემთხვევა. ამავდროულად, უწყებამ უნდა უზრუნველყოს საზოგადოების ინფორმირება მიმდინარე საქმეებზე იმ დოზით, რაც არ დააზიანებდა გამოძიების ინტერესებს.
• შინაგან საქმეთა სამინისტრომ პრიორიტეტულად დაისახოს პოლიციის მხრიდან არასათანადო მოპყრობის პრობლემასთან ბრძოლა. ამ კუთხით:
• უწყებამ უნდა უზრუნველყოს მიმდინარე გამოძიებებისთვის საჭირო ყველა რელევანტური ინფორმაციის (სამხრე ვიდეო ჩანაწერების, პოლიციის განყოფილებების სათვალთვალო კამერების ჩანაწერები, რელევანტური შიდა-უწყებრივი დოკუმენტაცია) დროული მიწოდება სპეციალური საგამოძიებო სამსახურისთვის.
• შიდაუწყებრივ დონეზე, შინაგან საქმეთა სამინისტრომ გაატაროს არასათანადო მოპყრობის პრევენციის კუთხით სისტემური ნაბიჯები, მათ შორის თანამშრომელთა სწავლებისა და შიდაუწყებრივი მაკონტროლებელი სამსახურების გაძლიერების კუთხით.